Leasing – co to jest i jak działa?
Leasing jest rodzajem dzierżawy, której przedmiotem mogą być rzeczy materialne (ruchomości i nieruchomości). Na mocy umowy leasingodawca („finansujący”) użycza odpłatnie leasingobiorcy („korzystającemu”) na określony czas wskazany przedmiot, a w zamian za to otrzymuje zapłatę w postaci regularnie wnoszonych rat. Leasingobiorca staje się na czas umowy posiadaczem danego przedmiotu, ale jego faktycznym właścicielem pozostaje leasingodawca.
Leasingowaniu podlegają najczęściej pojazdy, w dalszej kolejności maszyny i inne urządzenia oraz sprzęty produkcyjne. Marginalny udział w ogóle umów stanowią te zawierane w celu pozyskania nieruchomości lub innych przedmiotów, takich jak choćby jachty.
Umowa leasingowa jest umową cywilnoprawną, a zasady jej funkcjonowania są regulowane art. 709 Kodeksu cywilnego.
Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego umowa leasingu powinna być sporządzona w formie pisemnej pod rygorem nieważności.
Żadne przepisy nie ograniczają okresu, na jaki może zostać udzielony leasing. Praktyka rynkowa pokazuje, że najczęściej umowy tego typu są zawierane na czas od 4 do 8 lat.
Zależnie od zastosowanego podziału możemy wyróżnić kilka rodzajów leasingu.
Leasing bezpośredni
Typ leasingu, w którym umowa zostaje zawarta między producentem leasingowanego przedmiotu a jego przyszłym użytkownikiem. Leasingu bezpośredniego udzielają m.in. producenci samochodów.
Leasing pośredni
W umowie leasingowej występują trzy strony: producent towaru, użytkownik przedmiotu i pośrednik – firma leasingowa – za pośrednictwem której rzecz zostanie przekazana od producenta do użytkownika.
Leasing finansowy
Leasing finansowy (zwany również kapitałowym lub inwestycyjnym) pod względem mechanizmu działania jest najbardziej zbliżony do sprzedaży ratalnej. Celem leasingu finansowego jest bowiem przeniesienie praw własności przedmiotu z leasingodawcy na leasingobiorcę po długotrwałej dzierżawie. W ratach leasingowych dzierżawca spłaca regularnie wartość użytkowanego towaru.
Leasing finansowy zazwyczaj trwa tyle, ile wynosi okres ekonomicznego zużycia towaru dzierżawionego przez leasingobiorcę.
Użyczony przedmiot staje się aktywem leasingobiorcy, który zyskuje możliwość dokonywania odpisów amortyzacyjnych. Korzyścią dla leasingodawcy jest z kolei sposobność do wykazania należności wynikających z umowy.
Korzystający może zaliczyć część odsetkową płaconych rat do kosztów uzyskania przychodu.
VAT w leasingu finansowym rozlicza się analogicznie do dostawy towarów. Podatek od rat jest pobierany z góry za cały okres leasingowania, a wpłacić go należy w terminie 7 dni od odebrania towaru.
Wraz z końcem trwania umowy leasingobiorca może wykupić przedmiot na własność (prawo pierwokupu).
Leasing operacyjny
Formą leasing operacyjny przypomina najem lub dzierżawę. W przeciwieństwie do leasingu finansowego leasing operacyjny nie służy nabyciu praw własności towaru. Umowę zawiera cię na krótszy okres, a po jej zakończeniu najmowany przedmiot ostatecznie jest zwracany leasingodawcy.
Zazwyczaj umowy leasingu operacyjnego są zawierane na okres nieprzekraczający pełnej amortyzacji towaru, ale trwający min. 40% czasu normatywnego eksploatacji przedmiotu. W przypadku nieruchomości minimalny okres umowy to 5 lat.
Leasingowany towar należy do majątku leasingodawcy i to on zyskuje możliwość dokonywania odpisów amortyzacyjnych.
Kosztem uzyskania przychodu dla leasingobiorcy są raty leasingowe wraz z opłatami wstępnymi i innymi wydatkami związanymi z użytkowaniem przedmiotu umowy.
W zakresie podatku VAT leasing operacyjny jest rozliczany analogicznie do usługi. Oznacza to, że podatek jest naliczany od kolejnych rat i podlega odliczeniu przez korzystającego.
Podobnie jak w leasingu finansowym tak i w leasingu operacyjnym leasingobiorca może, ale nie musi wykupować przedmiotu na własność po zakończeniu umowy.
Leasing zwrotny
W leasingu zwrotnym leasingobiorca pozyskuje nie towar, a gotówkę. Pieniądze otrzymuje na podstawie umowy, w której leasingodawca wykupuje jakiś składnik majątki klienta, np. samochód, maszynę czy nieruchomość, a następnie zwraca mu ten towar po wygaśnięciu umowy. Ta zawierana jest zwykle na 10 lat.
Korzyści leasingu
- Nabycie przedmiotów nie wymaga zaangażowania własnego kapitału (leasingobiorcy wymagają zwykle tylko wpłaty własnej rzędu zaledwie kilku procent wartości towaru)
- Optymalizacja podatkowa na zasadzie tarczy podatkowej (dla przedsiębiorców)
- Możliwość odliczenia podatku VAT (przez przedsiębiorców).
Leasing: kalkulator podatkowy
Od 1 stycznia 2019 roku leasing objęty jest limitem kwotowym. Jeśli samochód użytkowany w leasingu operacyjnym lub wynajmowany kosztuje poniżej 150 tys. zł (silnik spalinowy lub benzynowy) albo do 225 tys. zł (silnik elektryczny), w koszty uzyskania przychodu można wliczać 100% opłat leasingowych.
Gdy auto przekracza wskazany limit, kosztem podatkowym będzie tylko część czynszu inicjalnego i każdej z rat, proporcjonalnie do ustawowego limitu.
Leasing konsumencki
Z leasingu mogą korzystać nie tylko firmy, ale i konsumenci. Leasing dla osób prywatnych stanowi alternatywę dla kredytów celowych (głównie samochodowych), zaciąganych na zakup wybranych ruchomości, ale jest pozbawiony korzyści podatkowych charakterystycznych na leasingu dla firm (możliwości zmniejszania podstawy opodatkowania).
Leasing konsumencki odbywa się na zasadzie leasingu operacyjnego. Leasingobiorca otrzymuje w posiadanie przedmiot umowy, płacąc leasingodawcy raty. Wraz z końcem trwania umowy konsument ma możliwość wykupienia użytkowanego przedmiotu na własność, ale nie musi z tej opcji korzystać.
W przypadku osób prywatnych leasing wybierany jest najczęściej w celu nabycia pojazdów. Leasing samochodu przejawia duże podobieństwo do kredytu samochodowego z ratą balonową, których istotą jest regularne spłacanie w ratach części ceny zakupu auta, przy czym ostatnia z rat jest ratą najwyższą.
Przed zawarciem umowy leasingu konsumenckiego leasingodawca zbada historię i zdolność kredytową potencjalnego klienta. Do weryfikacji płynności finansowej wnioskodawcy firma leasingowa może zażądać dostarczenia zaświadczenia o zarobkach lub wyciągów z konta, choć w niektórych przypadkach wystarczy złożenie przez klienta pisemnego oświadczenia o dochodach.
W razie wątpliwej kondycji finansowej wnioskodawcy, leasingodawca, podobnie jak bank czy firma pożyczkowa, może wymagać ustanowienia zabezpieczenia w postaci np. poręczenia osoby trzeciej.
Standardowym zabezpieczeniem leasingu konsumenckiego jest ubezpieczenie przedmiotu umowy. Przykładowo: leasing samochodu wiąże się z obowiązkiem zakupu nie tylko OC, ale i AC. Wymóg zakupu polisy ma na celu uchronić leasingobiorcę przed niewypłacalnością na wypadek, gdyby przedmiot umowy został zniszczony lub skradziony. Jako że stanowi on podstawowe zabezpieczenie transakcji, w razie wystąpienia szkody całkowitej umowa leasingowa wygasa, z leasingobiorca staje przed widmem natychmiastowej spłaty wszystkich należności. Dzięki polisie obowiązek zwrotu pieniędzy na rzecz leasingodawcy przechodzi na ubezpieczyciela.
Cesja leasingu
Cesja to umowa cywilnoprawna zawierana między cedentem (wierzycielem) a cesjonariuszem (nabywcą wierzytelności), na podstawie której wierzytelność jest przenoszona z cesjonariusza na osobę trzecią.
Cedowanie leasingu polega na przeniesieniu praw i obowiązków leasingobiorcy, wynikających z umowy leasingowej, na inną osobę lub firmę. Dotychczasowa umowa nie wygasa, ale jest kontynuowana przez nowy podmiot.
Na cesję leasingobiorca może się zdecydować z wielu powodów, np. gdy znajdzie się w gorszej sytuacji finansowej i wie, że nie będzie w stanie spłacać kolejnych rat, gdy uzna, że nie chce więcej korzystać z leasingowanego przedmiotu, gdy dokonuje przekształceń właścicielskich prowadzonej firmy, na którą została zawarta umowa leasingu.
Pod względem podatkowym cesja powoduje przerwanie okresu starej umowy leasingowej tylko wówczas, gdy ulegną zmianie jej najważniejsze warunki, np. zostanie zmieniona wysokość rat.
W przypadku leasingu operacyjnego obowiązuje dodatkowy warunek: zachowanie minimalnego wymaganego okresu trwania umowy. Gdy np. umowa leasingu po cesji zostanie wydłużona, urząd skarbowy potraktuje ją jako nowy kontrakt, co wiązać się będzie z koniecznością zawarcia go na min. 40% czasu normatywnej amortyzacji leasingowanego przedmiotu, a wartość umowy musiałaby się zgadzać z rynkową wartością towaru przekazanego korzystającemu.
Od cesji leasingodawcy zazwyczaj naliczają opłatę manipulacyjną. Koszt ten może ponieść dotychczasowy lub nowy leasingobiorca.
Przed wyrażeniem zgody na cesję leasingodawca zweryfikuje zdolność i wiarygodność kredytową potencjalnego korzystającego.
Koszt leasingu
W zamian za używanie przedmiotu umowy leasingobiorca płaci na rzecz leasingodawcy raty, które składają się z części kapitałowej (odzwierciadlającej wartość przekazanego przedmiotu) i odsetkowej (będącej wynagrodzeniem dla leasingodawcy). Odsetki nie są jednak jedynym kosztem ponoszonym przez leasingobiorcę.
Pierwszym kosztem, jaki ponosi leasingobiorca jest czynsz inicjalny. To inaczej wkład własny, jaki należy wnieść, by umowa dzierżawy została zawarta. Im wyższy czynsz inicjalny, czyli własny kapitał, który klient przeznacza na nabycie towaru, tym niższa będzie suma przyszłych rat, ponieważ mniej ceny przedmiotu zostanie do spłacenia. Czynsz inicjalny często wynosi 5% wartości przedmiotu, choć istnieją oferty, do których uzyskania od klienta nie jest wymagane wniesienie żadnej wpłaty własnej.
Na podobnej zasadzie do prowizji kredytowej leasingobiorca może pobierać różnego typu opłaty manipulacyjne, stanowiące jego wynagrodzenie (pobierane jednorazowo) za wykonanie konkretnych czynności, np. przygotowanie umowy leasingu.
Czynsz inicjalny wraz z sumą rat miesięcznych (ich części kapitałowej) stanowi tylko część ceny zakupu przedmiotu, przekazanego do dyspozycji leasingobiorcy. Jeśli ten zechce wykpić towar na własność, wraz z końcem umowy będzie zobowiązany do wniesienia opłaty za wykup, czyli procentowej wartości leasingowanego przedmiotu, która – zależnie od umowy – zwykle wynosi już od 1% do kilkunastu procent ceny przedmiotu.
W ocenie rentowności danej oferty możesz wesprzeć się internetowymi kalkulatorami. Kalkulator leasingu pozwoli Ci wyliczyć całkowity koszt, jaki poniesiesz w związku z umową, uwzględniając wszystkie jednorazowe i stałe opłaty, włącznie z opłatą za wykup.
Auto w leasing czy na kredyt?
Zarówno leasing, jak i kredyt zwłaszcza samochodowy są popularnymi formami finansowania pojazdów. Pod względem cenowym plasują się na podobnym poziomie, choć to leasing zapewni przedsiębiorcom większe korzyści podatkowe (odpisy amortyzacyjne, tarcza podatkowa). Najznaczniejsze różnice między obiema formami finansowania widoczne są jednak od strony proceduralnej.
Podobnie jak do kredytu, tak i do leasingu trzeba wykazać się zdolnością kredytową. Przed zawarciem umowy zarówno bank, jak i firma leasingowa sprawdzają, czy stosunek przychodów klienta do jego wydatków (głównie: kredytowych) jest wystarczający, by stać go było na spłatę rat. Wymogi i procedura zawierania umów w przypadku kredytów są jednak bardziej restrykcyjne niż w leasingu. Kredyt trudno będzie przy tym uzyskać nowej firmie, podczas gdy auto w leasing przedsiębiorca może wziąć nawet od pierwszego dnia prowadzenia własnej działalności.
O ile uzyskanie bankowej pożyczki jest przeważnie obwarowane koniecznością dostarczania ksiąg rachunkowych i rozmaitych zaświadczeń, w tym z ZUS-u czy urzędu skarbowego, leasingobiorcy często poprzestają na przyjęciu oświadczenia klienta o dochodach i sprawdzeniu, czy nie figuruje na listach nierzetelnych dłużników. Od przedsiębiorcy wymagane będzie również okazanie dokumentów rejestrowych firmy, może być tez potrzebne przedłożenie ksiąg rachunkowych.
Zaletą kredytu w przeciwieństwie do leasingu jest z kolei brak ograniczeń w zakresie długości trwania umowy. Dzięki rozłożeniu spłaty na większą liczbę rat, kredytobiorca może obniżyć miesięczne wydatki kredytowe, co pozwoli mu zachować większą płynność finansową.
Leasing nie obniża przy tym zdolności kredytowej. Korzystanie z niego nie wpłynie więc na decyzję kredytową banku, w którym przedsiębiorca może w przyszłości starać się o pożyczkę np. na inwestycje.
W ciągu kilku lat trwania umowy – czy to kredytu, czy leasingu – wiele może się zmienić. Jeśli nadejdzie konieczność zmiany warunków spłaty (np. wydłużenia okresu kredytowania, restrukturyzacji umowy) szybciej i łatwiej zawrzesz aneks, jeśli skorzystałeś z kredytu.
Leasing samochodów używanych
Leasing samochodu używanego zwykle będzie droższy od leasingu aut nowych. Wiąże się to nie tylko z wyższym czynszem, ale i koniecznością opłacenia wyceny dokonanej przez rzeczoznawcę, która jest często wymagana.
Do zawarcia umowy o finansowanie pojazdu z drugiej ręki leasingodawca często zażąda wniesienia wyższej wpłaty własnej, min. 10-15%. Leasingobiorca może się też spotkać z ograniczeniem wiekowym dla finansowanych przedmiotów – leasingowane auto używane zwykle nie może być starsze niż 5-6 lat.
Leasing samochodów używanych pozwala na sfinansowanie nie tylko pojazdów nabywanych w Polsce, ale i sprowadzanych zza granicy.